İran’daki Protestolar, Dış Dünya ve Türkiye (Ahmet Mert İzmir)

16 Ocak 2018 20:09

Öğrenci Kürsüsü

2017’nin son saatlerinde İran’daki gösteriler uluslararası gündemde yerini aldı. Peki İran’daki bu protestoların sebebi ne ?

Cumhurbaşkanı Ruhani’nin kuş gribi ve üretimdeki yetersizlik nedeniyle yumurta fiyatlarına zam yapması üzerine İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Meşhed kentinde 28 Aralık Perşembe günü Ruhani’ye karşı tepkiler başladı.

İlk anlarda hukuksal bir eylem gibi gözükse de eylemciler devamında bir çok insanın evlerini, iş yerlerini yağmalamaya başladılar. Hatta öyle ki ilk başlarda Ruhani, gösteriler için Anayasa, vatandaşlık haklarına göre protesto gösterileri yapmakta ve ülkenin koşullarının iyileştirilmesine yol açacak şekilde tamamen özgür olduğunu söyledi. Ardından gösteriler hukuksal boyutu aşınca Ruhani, ekonomik koşullara karşı gösterilen protestoları istismar eden ve saldırgan olanların “küçük, azınlık grubu” ile ilgileneceğini söyledi.

Bir çok uluslararası medyada bu kalkışmaların arkasında seçimlerde Ruhani’ye rakip olan Ebrahim Raisi’ nin olduğu söyleniliyor. Eylemcilere göre Ruhani, ABD’nin 2015 yılı Ambargosunu kaldırmasına rağmen verdiği vaatleri yerine getirmiyordu. Hatta eylemciler yaptıkları gösterilerde Şah Rıza Pehlevi lehinde de sloganlarla iki yönetimi mukayese etmişlerdir. Dini lider Ali (Ayetullah) Hamaney aleyhinde gösterilerde bulundular. Kimi göstericiler ise ekonomik kaynakların Suriye, Irak ve Yemen’de sürdürülen operasyonlara aktarılmasını protesto etti.

İran Hükümeti gösterilerin saldırılara dönüşmesinden ötürü sosyal medyaya sınırlama getirildiğini ve kolluk güçlerinin eylemcilere karşı kesinlikle orantısız güç kullanmadığını kamuoyuna bildirdi.

ABD Başkanı Donald John Trump ‘ın “İran, Obama yönetimi ile yaptığı korkunç anlaşmaya rağmen her seviyede başarısız oluyor. Harika İran halkı, yıllardır baskı altında. Gıdaya ve özgürlüğe açlar. İran’da değişim zamanı geldi” açıklamasından sonra İsrail Ulaştırma ve İstihbarat Bakanı Yisrael Katzc’ de, İranlı göstericilerin özgürlük ve demokrasi mücadelesini kazanmasını umduğunu söyledi. Avrupa Birliği ise bölgede yaşayan halkın hukuksal olarak hakkını aramasının doğal olduğunu ve gösterileri desteklediklerini bildirdi.

Türkiye’ye dönecek olursak… İran’da yaşanan bu gelişmelerden sonra Türkiye, İran’daki yumurta piyasasını dengelemek için ihracat girişiminde bulundu. Türkiye YUM-BİR Yönetim Kurulu Başkanı, “İran Büyükelçiliği ile yaptığımız konuşmada Büyükelçilik, ülkedeki kuş gribine bağlı olarak yumurta fiyatlarının artması nedeniyle ihracat yardımı talebinde bulundu. Biz de yardımcı olabileceğimizi söyledik. İki hafta önce yumurta ihracatına başladık” dedi

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile iletişime geçti. Çavuşoğlu, Türkiye’nin İran’ın huzur ve istikrarına büyük önem verdiğini belirterek, itidal çağrısında bulundu. Dışişleri’nin açıklamasında ise, “Bir an önce ülkede sükunetin sağlanmasını ve sağduyunun hakim kılınarak olayların tırmanmasının önüne geçilmesini, kışkırtıcı söylem ve dış müdahalelerden kaçınılmasını temenni ediyoruz” dedi.

Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Tayyar Arı ile yapılan röportajda İran’da yaşanan gelişmelerle ilgili olarak ‘Şu ana kadar olanlar bile ülkenin büyük bir kısmına yayıldığını görüyoruz. 4- 5 kentte başlayan olaylar giderek genişliyor. İçeride bir dinamik var. İran rejimi uzun senelerdir ambargo altında, ekonomik problemleri çözemiyor. Batı ciddi manada bir ambargo uyguluyor. İran’da ihale almak, ticaret yapmak, bankacılık sistemini kullanmak oldukça zordur. Bu vaziyette İran’ın doğalgaz ve petrolünün değerlendirilmesine olanak sağlanmıyor. Bu da İran’ın ekonomik meseleleri aşmasını zorlaştırıyor. Ülkemiz için bakarsak, Türkiye’nin açıklamaları temkinli ve istikrara yöneliktir. Sağduyu hakim olmasına yöneliktir. Türkiye Dış İşleri Bakanlığı’ndan Ruhani’nin açıklamaları çerçevesinde olayların çözüme kavuşturulmasına yönelik bir açıklama geldi, bunu da olumlu buluyorum” şeklinde konuştu.

Kaynak:
• http://www.iran-daily.com/News/207292.html
• http://www.haberturk.com/iran-da-artan-yumurta-fiyatlarini-turkiye-dusurecek-1782636-ekonomi
• https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201712291031618012-abd-israil-iran-iran-durdurma-plani-uzerinde-anlasti/

AHMET MERT İZMİR
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ

ETİKETLER